sábado, 31 de julio de 2021

Kajfvn ñi Gvxamkan ;; PVCI GVXAM

 

Wirintukumekefin ragilew mu kom Kajfvn ñi nvxamkan mvlelu Lenz ñi cijkatun mew, fewla petu azkvnugelu pvci nvxam nieci af xoy, kvpa entuan faci ta mvte ayvfiel iñce. Tvfa pefali ta pu kuyfikece ñi hampvlkameken re namuntu rume. 

Kiñeke hemvl tañi newe kimgenoel:

pvra: dama, señora

jaqvn: brindar compartiendo el vaso 

cincifi: gingerbeer (espumante de gengibre)

soelekaw: subdelegado 


Amuy Kajfvn Wvñfali

Amuken Wvñfali. Nentunpapilen paxon Fito Ciapa mew, nentulu papil iñce feymew amun. Puwvn fvxake pvra mu. Petu mojirkey ce puwvn. Puwlu iñce jaqenew kiñe ñi wehvy. Feymew putupun, mojipun, mojilu iñce umañvn. Ka antv mew puwvy Waykil ñi kompañ, feymew ka mojipuy kay. Mojilu feymew felen. Ka antv mew mojilekay ñi kompañ. Feymew amun wvla kizu. Giyulfalewen ñi cale mew. Elgemen Kojiwanki, elmael iñce feymew gijaiaelpun Kojiwanki. Feymew rupan ilu iñce amun namuntu. Abvlewen antv puwvn Kurakaqtvn mew. Feymew fentepun wvywvn, pvtokofun ko, rupan wvywvlan. Feymew kiñe limeta cincifi, ka ragin lixo murto gijan. Feymew rupan wvywvn wvla. Feymew ka koretun rupan. Koretulu iñce, kvpan soelekaw mew pegelpan ñi papil yenieel. Kimvñmagelan. Feymew wvñopan. Wvñopalu iñce puwtun ñi peñi mew, home Jiqlewfv. Feymew umañpun. Ka antv mew amun Wvñfali. Home Jiqbewfv mvley may tvfici mayordomo. Feymew puwvn tvfeyci ruka mew, ramtupufin tvfeyci mayordomo. Gerkelay! Tayi xipay, pigen, rvpv mu ci xafafimi, pigen. Feymew rumen tvfeyci ruka mew. Inaltu Jiqbewfv pefin tvfeyci mayordomo. Feymew pegelelfin papil ñi yenieel, pegelelfilu iñce kimlay. Cem wigka ñi wiriel tvfa?, pienew tvfeyci mayordomo. Kam kolono am fe?, pienew tvfeyci mayordomo. Wigka, pifin iñce. Feymew eluenew ka papil ñi rumeam. Feymew amun, feymew puwvn tvfeyci puertero mew inaltu Kaqtvn gilawe mew mvlelu. Pegelpun ñi papil. Feymew: rumege may, pienew tvfeyci wigka. Cumgeci rumekey ce?, pifin tvfeyci wigka. Iñce may jvkafun ñi namuntu rumeael. Kiñe ina mvxvmtuan, pifin tvfeyci wigka. Tvfa mew ajkvlayay ci am kay Wencupag?, pifin tvfeyci wigka. Kizuley ta Wencupag, tañi pu kona kom amuy gvjiwalu pewen mew, pienew tvfeyci wigka. Namuntu hoyawkey kvne pu zomo miawkey tvfa mew, pienew tvfeyci wigka. Feymew namuntu hopun, wvla pvcikerkey ko. Nentupantalonvn, nentusumejvn, siwaltupun, ka kiñe mamvj kintun ñi rexvwtuam. Feymew hopun. Hopulu iñce feymew tukupantalontun, tukusumejtun. Feymew amun Melin mew. Tvyew pvle xaffin Wencupag. Cew konaymi?, pienew. Amualu iñce ñi peñi mew, pifin. Ramtufin: akutunarkentinatupelu ñi peñi? Akulay, pienew. Feymew rumen, puwvn ruka ñi peñi mew, mvlerkey ñi kuse kuku. Feymew puwvn umañpun. Umañpulu iñce akutuy ñi peñi miawkelu arkentino mew. Feymew mankuwvlfin: mogeymi peñi! Fvxa kuyfi pewewkelayu peñi!, pifin iñce. Ka fey pienew kay. Kvlawentumen Wvñfali mapu mew. Feymew kvpatun ka. Kiñe kvyen mu peno miawvn tvyew.

 

 

****

 

Ayvfiñ may faci nvxam, rume falilu am taiñ tukulpaniean pu Wajmapu ce ñi az mogen zoy pataka xipantu mew. Jazkvn zvgu rume mvlelu kom Wajmapu mew pu ce xawvmekey, kvzawkey ñi mapu mu, mojikey, ka ayvwkvley ñi mogekael ñi az mogen, fantepu kalelayiñ peno..