viernes, 18 de diciembre de 2020

Regina: Vlkantun ka Nvxamkan (1902-1905)

Regina yem ga Kaxvlaf ñi kure may, kimfallay ka nieci vy, pvcin wirintukuetew fey kay kiñegelu zomo ta wirintukugefuy ñi nvxamkan Lehmann-Nitsche cijka mu, welu mvna kimjey may Regina, fijke zvgu entukefuy: nvxam, vlkantun, epew, gijatun rume, cem kam zoy zvgukeafuy ci?
Fey kay ñi vlkantun awkiñtukugey, pefiñ kiñe Youtube mu, "Rvgakamapu" pigey, af mu mvley...

 

Regina, epu xipantu konci mari ayja siqlo


 Kajfvkura ñi kura

Kimfimi cumgeci pen kura bewfv mew mvlelu anvkonkvlelu bewfv mu.

Pey ñi kure Kajfvkura yem.

Gey ce ñi wvngey kura pilun ce niey ti kura pefilu tvfici kura fvreneenu may gvnecen pirkey, feymew nieay ñi xawvn gijatuay may focvmegvn gijatuayiñ ñi focvm egvn.

Pepikay may pulku, tvfa ta vxvfkvnuayiñmew gvnecen.

Kuxaneyiñ, gijatuy may ta tvfa gijatuy may ta tvfey.

Fenten mu may ta mogen mu taiñ piwke yafvluwayiñ may focvm egvn.

Feymu may ta gijatygvn.

Fvreyelu may ta focvm egvn wvleymvn may papay yafvluwaymvn may wvlaymvn kvme peltuaymvn tayvlaygvn papayegvn wvlaymvn may papay egvn.


Gejipun pu liwen mew

Iñce may ta feley fvreenew may gvnenen. Iñce may ta eymi mew pvra kintun caw. Feley may ta wenu rey kuse, wenu rey fvca eymi mew ta gejipukeyiñ. Feleyiñ ya iñciñ kisu taiñ pvra kintukeyiñ. Gvnewvn mogeleay eymi ta pvñeñ moyim.

Feymew ta gejipeyiñ, gejipukeyiñ.


Gejipun puh mew

Fanten mew ta puhtuy may ta tvfa ta fvreneniean caw, wixañpvramniean caw. Kuxageyean wenu rey gvnecen. Fanten mu ta tvfa anvlepan tami ko mew. Fey mew ta entun tulpay pvcin yerwe, kizu tañi gijawvn mogelen. Kuñifal ta iñce wixañpvramnien may. Feymew ta ragi puh m ta gijatukeeyu.

Fey tañi fentepun.


Kamarikun vlkantun

Iñce may ta pañuwe

Kalvl nekvmtu lululel

Mapu tualu pu pvñeñ

Iñce may ta mogefel mapu

Iñce may ta gija kalvl

Feymu may ta purvpurvgetun


Cewvrpuwe nvxam

Cewvrpuwe mvlefuy may ta ta mvlerkey may ta zvgu re femkelay. Gvxamkay xawayiñ may yelmen may ta kapitan pvcv gvxamkaleayiñ re femkelay ta tvfa cem pimi rakizuam fvca perimolin. Cem piafiñ kay? Tvfey pikey may tañi ñuke kuyfi xemvrkey may tañi ñuke, kom zvgu kimpufi may ta kom kimniey fey may ta gvxamkaenew. Wezafemlu ta tvfey kvxal zvgu mvlerkey mvleal mu zvgu.


Macitun

(nvxamkan)

Gijan zvgu, werkvyeenew tañi fvcake ce, feymew may ta kvpan may ta tvfa may may caw, feymew may ta gijatuñmaen tañi kuñifal ñawe ta tvfa, tañi mogen mew ta konvmpagen ta gijatuñmagen may ta tañi kuñifal tañi ñawe.

(vlkantun)

ayagvrkelay ta wenta xayenko ta pvrumen

cem kay ta yemeymi ta caw em

may ta yegen may ta wente xayenko

tañi nvgageel pu maci

ta yemen ta rayen

ta yemen ta xayenko mew

tañi peyeael ta pu maci

pemefige may tañi cumkvlen ta tvfey

ci kuñifal kem

feymew may ta konpan


Vlkantun

Wigka ga ñi mapu wirafvn ka ahay lafxa toystawa

wixalepay yeyafi zomo

iñce mo pile iñce mo pile

mankazafiyu

pvrakafi lafxa palaw


Gojife vlkantun

Wixapuayu pvci mawiza ce mu

gijameeliyu kvme pvñeñ gijameelimu

gijameelimu gijameaenew kvme pvñeñ

tuñmafiyvm


Rvga ka mapu

-

Xawvlxawvl wvxapan may, entumegeyiñ taiñ mapu mapu may, mvlepan may xamuyvm , kom fij mapuce yem,

-

pvxvke ka mapu may

Rararara rarararamtuw

ramtuwwkejen ga kay

vxvfelgekan ga kay

ramtuwkejen ga kay

vxvfelgekan je may

afvnci gijatun ce may

afvnci gijatun ce may

vxvfelkan

-

balu may ce

balu may ce ga kay

 

 

 

Malvestiti, Marisa (2012): "Mongeleluchi zungu : los textos araucanos documentados por RobertLehmann-Nitsche"

No hay comentarios:

Publicar un comentario