martes, 30 de marzo de 2021

Kajfvn ñi Nvxamkan ;; EPEW LAXAPAY FVTA

Faci epew abv fenxeni ñi nvxamentuel, epu nieci xoy reke, kiñe petu ñi wezafemvn ti Laxapay fvta, kagelu petu ñi weñagkvlen epu wenxu yegu. Feymew fenxen rulpazvgugeci hemvl naq elgey. 

Tvfa kuyfi nvxam keciley, feymew epe kom meligey, vjca, kuse, fvca, wece ka xipaleay, pijan rume xipayay! Fey ka ejkake rakizuam zvgu pefalpayay petu amuley ci nvxam. Zewaj kom epew kimeltukaenew fijke zvgu may.


HEMVLKAWE:

cokvm: hijo de la hermana del hombre 

cezkuy: suegro del hombre, yerno del hombre

laxapay: leon mitico

Kogkvl: gruñido (Kajfvn ñi rulpazvgun)

xemyen: crecido

rvpun: cortar de golpe, cercenar

xantun, xamtun: derribar 

xantulvn: derrribarle algo a alguien (femgelu egu femlu vytugeygu)

kiñe ina: de una vez, de inmediato

pvrakintun: mirar arriba (~naqkintun)

pvrakintukvnun: dejar la vista hacia arriba

naqpan: venir abajo 

naqpawvn: venirse abajo

nakvmvn: hacer bajar algo, alguien

nakvmelvn: bajar algo a alguien

xalewpi: retumbar como rayo (xalew-pi)

xalewpan: venir a retumbar

lofo toro: toro salvaje

lepvmkawejuyekvmen: ir haciendo correr al caballo

epuwentun: intervalo de dos dias

kvnxo: cojo

kvnxowfalun: hacerse el cojo

kvnxon: estar cojo, cojear

kopvkvnun: dejar boca abajo

reqge: prisionero

reqgen: tomar prisionero

xanan: exponer

xawma: ciego

xawmagen: ser ciego


 

EPEW LAXAPAY FVTA

 Feymew niey, piam, epu ñawe laxapay fvta. Kvzawelgean!, pi, piam. Wvlan ñi epu ñawe, pi, piam. Feymew epu cokvm niey, piam. Kvzawelaenew ñi epu cokvm, feymew kureyeñmayaenew ñi epu ñawe, pirkey laxapay fvta. Feymew amurkey tvfeyci peñiwen, kiñe, piam, Kogkvl pigey, kagelu Pvziw pigey, piam. Feymew puwigu, piam. Re akucagey ñi anvpuam egu. Feymew: Kvzawelmoan epu focvm, eluayiñ ñawe, pigeygu, piam, tvfeyci epu wenxu. Feymew: ya, pigu, piam. Cem kvzawayu?, pigu, piam. Kaxvlmoan ñi xemyen aliwen, pi, piam, laxapay fvta. Feymew elukvnuyegeygu epu wezake toki. Feymew: kiñeke rvpun mew xantulmoan ñi aliwen, pigeygu, piam. Feymew amuygu, piam, pegelgepuygu tvfeyci fvcake aliwen. Feymew xantulpualu egu kiñe rvpufempuygu, piam, feymew waxofemi, piam, tvfeyci toki ñi elugen egu. Feymew: waxoy yu toki, pipatuygu, piam. Kiñe ina kizu yu toki mew kvzawayu, pigu, piam. Feymew: feyvrke may, pi, piam, laxapay fvta. Feymew kiñe fvxa koyam mew puwigu, piam. Feymew: tvfa mew mvxvmayu toki, pigu, piam, tvfeyci epu wenxu. Feymew pvrakintukvnuygu, piam. Naqpawkejege may pijan toki! Naqpawkejege may pijan toki!, pigu, piam. Fvrenemuyu gvnecen, nakvmelmupayu epu toki, re kiñeke rvpu mvten xamtulu, pigu, piam. Feymew fvxa wenu xalewpi piam, tvfeyci pijan toki. Naqpawkejege may pijan toki! Naqpawkejege may pijan toki! Feymew abvn ragin wenu xalewpipay, piam, pijan toki. Fvrenemuyu gvnecen, nakvmelmupayu toki!, pigu, piam, feyci epu wenxu.

Ka mvxvmigu, piam: Naqpawkejege may pijan toki! Naqpawkejege may pijan toki!, pigu, piam. Feymew pvci mapu xalewpay, piam, pijan toki. Fvrenemuyu gvnecen, nakvmelmupayu toki!, pigu, piam. Naqpawkejege may pijan toki! Naqpawkejege may pijan toki!, pigu, piam. Feymew naqpay, piam, pijan toki, xalewfempay, piam, tvfeyci koyam mew. Feymew naqpay, piam, mapu mew. Feymew kake nvfemiyu, piam, tvfeyci epu toki Pvziw egu Kogkvl. Feymew amuygu, piam, kaxvaliwenalu egu. Feymew puwigu, piam, kaxvpuy, piam, aliwen egu. Kiñeke rvpukvnufempuygu, piam, xanfemi, piam, aliwen. Feymew ixokom aliwen xantuygu, piam, re kiñeke rvpukvnuygu, piam, kiñeke aliwen. Feymew kom zewmaygu, piam. Feymew kureyeygu, piam, tvfici epu wenxu. Zew kureyeñmamon tañi ñawe nvfalmoan ñi xemyen lofo toro, pi, piam, laxapay fvta. Ya, pigu, piam, tvfeyci epu wenxu. Feymew yegeygu, piam, tvfeyci lofo toro mew. Puwvlgeygu, piam. Feymew nvfalpuygu, piam. Kom bagvmpuy tvfeyci lofo toro yegu, piam. Feymew kvpatuygu, piam, ñi ruka mew.

Ka abvn mew, nvfalaenew ñi coyke ka ñi luan, pi, piam, laxapay fvta. Feymew: ya, pigu, piam, ka yegeygu luan mew, coyke mew tvfeyci epu wenxu. Yey, piam, gvrv, puwigvn, piam, tvfeyci luan mew ka tvfeyci coyke mew. Feymew gvrv, piam, lepvmkawejuyekvmey. Kvmey mi kaweju ka gvrv, pigekey, piam. Kvmey tañi kaweju, pikey, piam. Feymew puwlu egvn, inantukuy, piam, coyke gvrv, kiñe zilay rume, piam. Feymew kvpatuy, piam, gvrv, elkvnumefi tvfeyci epu wenxu. Feymew akutuy, piam, laxapay fvta mu. Elkvnumefimi tvfeyci epu wenxu?, pigey, piam. Elkvnumefiñ, pi, piam. Feymew epuwentun mew werkvgey, piam. Akupetulay ñi epu cezkuy?, pi, piam, laxapay fvta. Pemefige akutun egu, pigey, piam, gvrv. Feymew amuy, piam, gvrv. Puwi, piam, tvfeyci epu zomo mew. Akutuy mu epu fvta?, pipufi, piam, tvfeyci zomo. Akulay, pi, piam. Feymew amutuy, piam. Puwtuy, piam, laxapay fvta mew gvrv. Akurkelaygu, piputuy, piam. Ka pvci abvn mew ka werkvgey, piam. Ka amuy, piam, gvrv. Akutuy tamu fvta?, pipuy, piam. Akulay, pi, piam, tvfeyci epu zomo. Feymew wvñopay, piam, gvrv, ka puwtuy laxapay fvta mew. Akulay, pi, piam. Feymew kiñe ina  bagvmafimi tvfeyci epu zomo, ñi epu ñawe, pigey, piam, gvrv. Feymew werkvel gvrv kvnxowfaluy, piam. Kiñe ina lagvmmefe tvfeyci epu zomo, pigey, piam. Kvnxon, pi, piam. Amukage, ñocilekayaymi, pigey, piam. Feymew amuy, piam. Tvyew pvle vlkatupuy, piam, gvrv.

Kujiwkujiwkvlewey (kuliwkuliwkvlewey) tañi namun

werkvpeetew laxapay fvta

Kujiwkujiwkvlewey tañi namun

werkvpeetew laxapay fvta

Pi, piam gvrv. Feymew puwi, piam, tvfeyci epu zomo mew. Feymew bagvmpufi, piam, mvr bagvmpufi, piam, tvfeyci epu zomo. Kopvkvnuyefi, piam. Abvn mew akutuy, piam, tvfeyci epu wenxu. Kopvkopvy, piam, tvfeyci epu zomo. Akutulu tvfeyci epu wenxu, umawumawkvlerkeygu epu wezañma, pipatuy, piam, kiñe wenxu. Feymew wimanakvmfempatufi, piam, ñi kure. Feymew negvmlay rume, piam, tvfici zomo. Feymew payla rulpafi, piam, ñi kure. Feymew wvla kimfi, piam, bale ñi kure. Feymew gvmawtupatuygu, piam. Feymew: kiñe ina xipayayu, pigu, piam. Abvn mew xipaygu, piam. Xewa weza laxapay fvta kiñe ina bayay, pigu, piam. Abvn mew pegey, piam, gvrv. Feymew reqgegey, piam, gvrv. Feymew: cem no rume mogelayay, meli xipantuay puh, pigu, piam. Feymew cajaligu, piam, puh. Feymew xapvmufuy, piam, ixokom vñvm: pijmayken, ñamku, kanin, kvlegkvleg, rakiñ, rawijma, koho, mayñoko, ixofij vñvm xapvmufuy, piam. Feymew kiñe ina eluayiñ ñawe, pigey, piam, Pvziw egu Kogkvl. Feymew: ya, pigu, piam. Abvn mew, piam, xanakvnuygu, piam. Wvne koni, piam, ñamku ñi ñawe. Tvyew pvle xipape weza ipakarwafe!, pigey, piam. Ka abvn mew koni, piam, kanin ñi ñawe. Tvyew pvle xipape weza hvmv neyen, pigey, piam. Ka pvci abvn mew koni, piam, pijmayken ñi ñawe. Fey xokifiyu tayu kure xokifiyu, pigu, piam, tvfeyci epu wenxu. Feymew logko pvle wixaley, piam. Sigenaqpage, pigey, piam, nor pvle wixakvnupuy, piam. Sigepvrapatuge, pigey, piam, logko pvle wixaleputuy, piam. Fente pvcici vñvm teni (tati?), pigey, piam. Feymew ixokom vñvm kontufeyew, piam, Kiñe ayvlay rume. Kiñe ina meli xipantuay puh, pigu, piam. Puhi, piam, wvhwelay, piam. Feymew fentepun weñagkvygvn, piam. Feymew sijo eli, piam, gvnen. Feymew: kiñe ina iñce pu pvxa mula xipayan ñi lef. Feymew xvpefle ñi mula vxvfnakvmay ñi caja puh , pi, piam, sijo. Feymew cew ñi amulemum Pvziw egu Kogkvl, pu pvxa mula lef xipafemi, piam, sijo. Feymew wvh xipafemi, piam. Laxapay fvta enxin bay, piam. Feymew wvhvn mew, feymew mogey, piam, vñvm. Feymew gvmaygu, piam, tvfeyci epu wenxu. Awvgejayu, pigu, piam. Feymew gvmaygu, piam. Peeyew, piam coyke yegu. Cumvñmuam puwen? Epu eja wenxu pigeymu, piam. Bay may yu kure yem, pigu, piam. Iñce vlkatulmopaci apuwen, pi, piam, coyke. Katan yu coyke, xafxaf wvh coyke, pimoan, pi, piam coyke. Feymew fey pigey, piam. Kiñe rvgan mew wajpay, piam, puruy, piam. Katan yu coyke. Xafxaf wvh coyke, pigey, piam. Fentepun kvmelkay ñi purun. Feymew xipapay, piam, epu kuse. Feymew fey pimoci puwen, pi, piam, coyke. Ka fey pigey, piam. Katan yu coyke, xafxaf wvh coyke, pigey, piam, mekey, piam, ñi purun. Feymew abvn mew xipapay, piam, epu vjca zomo, kiñe kin pvle xawmagey, piam. Fey tvfa mu kure, puwen, pigeygu, piam, Kogkvl egu Pvziw. Feymew pebopebotuygu (pelopelotuygu), piam. Fey xokifiñ, pigu, piam. Feymew tvfey epu kuse fey, piam, eleltueyew ñi ge tvfeyci epu vjca zomo. Feymew kvme ge getuygu, piam. Feymew kureyetuy ñi kure yegu. Feymew abvn mew kvme wenxugetuygu, piam.

 _______

Kom cijkatulu faci nvxam tvfa rakizuamkaken kom tvfey kizu amelkantuwlu ta kiñe ce ñi logko mew, ñi rakizuam mew, ñi piwke mew. Feymew balu ñi kure, kvpay "meli xipantu puh". Feymew xipay kuse, vjca, fvca, ka wece. Kom feyci newen mvley ponwi ta iñciñ. Newen taiñ xantual fvxake aliwen, newen taiñ kvmecegetuael, newen taiñ mvxvmafiel pijan, ixokom.



No hay comentarios:

Publicar un comentario